Przy wyborze drzew matecznych analizuje się przede wszystkim ich cechy jakościowe, które w porównaniu z cechami ilościowymi są w znacznie większym stopniu uwarunkowane genetycznie. Drzewa wytypowane do uznania muszą widocznie dominować pod względem grubości i wysokości nad otaczającym drzewostanem, posiadać odpowiedni wiek, wykazywać pełną żywotność i zdrowotność, duże przyrosty pędów w koronie oraz charakteryzować się częstym i obfitym obradzaniem nasion. Cechą charakterystyczną drzew matecznych jest wąska, długa i regularna korona, nie krótsza niż jedna czwarta wysokości drzewa i nie szersza niż połowa jej długości. Posiadając takie parametry są one odporne na śniegołomy i wiatrołomy.

Pozyskane z drzew matecznych zrazy służą przede wszystkim do zakładania plantacji nasiennych, które stanowią cenną bazę nasienną.

Przez cztery dni członkowie Komisji ds. uznawania drzew matecznych pracowali na terenie czterech nadleśnictw – Świdnik, Krasnystaw, Janów Lubelski i Biłgoraj. Komisja dokonała oględzin 69 zgłoszonych drzew, wśród których były: sosny, świerki, modrzewie, jodły, buki, dęby, wiązy szypułkowe, wiązy górskie, klony zwyczajne, klony jawory, olchy oraz czereśnie ptasie.

Po wstępnych oględzinach cech fenotypowych drzewa Komisja podejmowała decyzję czy można je uznać za drzewo mateczne. Pozytywna decyzja oznaczała przystąpienie do prac związanych z pomiarem parametrów. Za pomocą klupy (średnicomierza) mierzono pierśnicę drzewa (średnicę na wysokości 130 cm) zaś wysokościomierz wykorzystano do określenia całkowitej wysokości drzewa matecznego. Pomiarom podlegała także długość korony oraz grubość kory mierzona przy użyciu koromierza. Wybierano cztery drzewa porównawcze i dokonywano podobnych pomiarów jak w przypadku drzew matecznych. Dzięki temu można było ustalić wskaźnik masowy i jakościowy analizowanych drzew. Drzewa mateczne i drzewa porównawcze zostały ponumerowane i oznaczone trwale w terenie.

Z puli drzew wytypowanych przez nadleśnictwa za drzewa mateczne uznano 42 okazy, co stanowiło 62% trafności. Oprócz dr Jana Matrasa z Wydziału Hodowli Selekcyjnej Drzew Leśnych i Genetyki Leśnej Instytutu Badawczego Leśnictwa, w pracach Komisji uczestniczyli pracownicy Wydziału Gospodarowania Ekosystemami RDLP w Lublinie oraz pracownicy nadleśnictw.

Oficjalnym dokumentem, który uznaje drzewa za mateczne jest zarządzenie dyrektora generalnego Lasów Państwowych. Dopiero po otrzymaniu zarządzenia nadleśnictwo zgłasza drzewa mateczne do Biura Nasiennictwa Leśnego i rejestruje je w Rejestrze Leśnego Materiału Podstawowego.